مراحل یادگیری زبان در کودکان

تصور اکثریت بر این است که یادگیری زبان از لحظه تولد شروع می‌­شود. ولی دانشمندان واشنگتن، استکهلم و هلسینکی دریافتند که جنین در رحم مادر کاملا صداها را می­‌شنود. آنها یک فایل ضبط شده متشکل از چندین کلمه مشخص را به مادران دادند و از آنها خواستند در هفته‌های آخر حاملگی این فایل­ها را پخش کنند. جنین در رحم مادر تقریبا 50 تا 71 بار این کلمات را خواهد شنید. بعد از تولد این کودکان مورد آزمایش قرار ­گرفتند. دانشمندان با گرفتن نوار مغز EEG از این کودکان وقتی آن کلمات پخش می­‌شدند تصاویر مغز آنها را مشاهده­ کردند.

با کمال تعجب نوزادان کلماتی که در رحم مادرشان شنیده بودند، را به خاطر آورده و تشخیص می­دادند.

می­دانید این آزمایش نشان دهنده چیست؟

به این موضوع اشاره دارد که کودک قبل از تولد فرایند یادگیری زبان را شروع می­کند.

پس، اولین روز یادگیری زبان روز تولد کودک نیست، بلکه 30 هفته‌ در فرآیند بارداری است وقتی توانایی شنیداری جنین رشد می­کند. در نتیجه مراقب باشید که کنار زن باردار از چه چیزی صحبت می­کنید! یک نفر در حال گوش دادن به حرف­های شماست.

• 0 تا 6 ماهگی

کودکانی که تازه متولد شده‌­اند علاقه زیادی به گوش دادن به محیط اطراف خود دارند. مخصوصا دوست دارند به صدای مادرشان گوش کنند و سریعا صدای او را از دیگر صداها تشخیص می‌­دهند. همچنین یاد می­گیرند تا صداهای زبان مادرشان را از یک فرد خارجی تشخیص دهند.

ارتباط کودک با بروز دادن درد و لذت مرکزیت دارد. و اگر به دقت گوش کنید متوجه می­شوید که بچه‌ها برای نیازهای مختلفشان به گونه‌های مختلفی گریه می­کنند. گریه درخواست شیر متفاوت از گریه تعویض پوشک است؛ هر چند فردی که تازه پدر/مادر شده ممکن است تفاوت این گریه‌ها را متوجه نشود.

حدود 4 ماهگی بچه ها وارد «بازی کلامی» می‌شوند و صداهای نامعلومی تولید می­کنند؛ شامل کلماتی که با صداهای م، پ و ب شروع می­شوند. (وقتی مادر می‌شنود که کودک می گوید ماما).

• 6 تا 12 ماهگی

این مرحله قایم باشک بازی است.

بچه ها در این سن وقتی نامشان را صدا می­زنید نگاهتان می­کنند و لبخند می­زنند.

و همچنین به سلام و خداحافظ جواب می­‌دهند.

در این مرحله بچه‌­ها آواهایی را ادا کرده و با زبان سرگرم می‌شوند. اما این دفعه بیان­های نا­مفهوم آنها پیچیدگی خاصی خواهد داشت. به نظر می­‌رسد که کلمات را با هم به کار می­‌برند. می­توانید قسم بخورید که بچه چیزی به شما گفته است.

در واقع تقریبا در این دوره است که بچه­‌ها اولین کلمات خود را می‌­آموزند (نه، ماما، بابا و غیره).

تا 12 ماهگی حس می­کنید که بچه بیش از آنچه ادا می­کند متوجه می­شود. و حق با شماست. بچه­‌ها هر‌چند نمی­توانند زیاد صحبت کنند متوجه بیشتر صحبت­‌ها می­‌شوند. کلمات کلیدی مانند سگ، توپ، لیوان و ماشین را تشخیص می­دهند.

و کودک در اولین سال تولدش دقیقا تشخیص می­دهد که معنی کلمه «کیک» چیست.

• 1 تا 2 سالگی

این مرحله‌ی «دماغت کجاست؟» است .

کودکان یاد می­گیرند بخش­های مختلف بدن خود را تشخیص داده و به آنها اشاره کنند. و به عباراتی مانند بابا کجاست؟ دست بزن! یا کتاب و بده به من. عکس العمل نشان می‌دهند.

مثل همیشه، درک کودک از زبان فراتر از توانیی‌ه­ایش برای صحبت است. اما در این مرحله کلمات بیشتری می­‌آموزد. از عباراتی مانند کیک بخور، بازی بیشتر و توپ نیست،  آگاهی میابند.

این زمان همچنین زمانی است که کودک دوست دارد با آهنگ‌ها بخواند. و کودک هیچ وقت از این کار خسته نمی­شود پس برای گوش دادن مکرر آهنگ مورد علاقه کودک خود را آماده کنید.

• 2 تا 4 سالگی

در این زمان گستره لغات کودک به طرز شگفت­‌انگیزی افزایش می‌یابد. حالا به نظر می­رسد نام همه چیز را می­داند؛ از فنجان­هایی که استفاده می‌­کند تا کفش­ها و اسباب بازی­ها. اسامی، افعال و صفت­های بیشتری از زبان خود را می­‌آموزد.

ساختار زبانی او بیشتر و بیشتر تکمیل می‌­شود. جملات او بلند­تر شده و اشتباهات گرامری او کم ­کم نا­پدید می‌­شوند. این دفعه او می­تواند جملاتی مانند «مامان گرسنه‌­ام» یا «دوستانم این را به من دادند» را بیان کند.

کودک در این زمان بسیار پر حرف شده و سوالاتی مانند «بابا کجا داریم می ریم؟» می‌پرسد.

در این زمان می­توانید مشکوک شوید که او آماده می­شود تا سوالات سخت­تری بپرسد.

حال کودک زبان را آموخته و به یک سخنگوی بومی تبدیل شده ­است.

باتشکر از

کارشناس مجموعه سرکار خانم زهره ابراهیمی

مشاور پرورش کودک دوزبانه