آموزش مستقیم کودکان یعنی چی؟
آموزش مستقیم هدفی خاص و محدود دارد که در آن کودک باید مفهومی معین را یاد بگیرد و آن را با مفاهیم قبلی ذهن خود مربوط کند و از آن در مسائلی که برایش پیش می آید بهره بگیرد. مثلاً آموزگار حرف «ن» را به کودک می آموزد؛ او باید آن را یاد بگیرد و کلماتی را که در آنها حرف «ن» بکاررفته است بخواند و بنویسد ودر همه جا آن را باز شناسد، یا از راه مشاهده های گوناگوندریابد که گیاه از دانه می روید؛ بتواند دانه را باز بشناسد، آن را بکارد واهمیت دانه را از نظر زندگی گیاهی دریابد.
آموزش مستقیم بصورت مثال یعنی
بچه را مجبور کنیم به یادگیری مفاهیمی که حتی شاید به آنها علاقمند نباشد
به طور مستقیم از او بخواهیم در فلان کلاس شرکت کند
تا آخر سال چند شعر حتی کودکانه حفظ کند
شهرهای مختلف ایران بعلاوه بناهای باستانی هر شهر را بشناسد
همسایگان شمالی، جنوبی، شرقی و غربی ایران را بشناسد
به کلاس های ورزشی خاصی که مطابق میل کودک نیست مثل شطرنج، ژیمناستیک و … برود
در کلاس های زبان برای کودکان زیر ۷ سال شرکت کرده و الفبای انگلیسی به همراه لغاتی از زبان انگلیسی یا فرانسه را فرا بگیرد
حتما کتاب هایی با مفاهیم خاص و درس های آموزنده بخواند
در آموزش مستقیم از کودک می خواهند که از راه های مختلف (مکتوب، شفاهی وعملی) دانسته های خود را بازگو کند؛ در واقع بدین گونه از او به طور مستقیم امتحان گرفته می شود و با نمره دادن میزان دانسته های او را می سنجند. در آموزش مستقیم کودک مقید و محدود است. باید بنشیند، مشاهده کند، گوش بدهد، یاد بگیرد، تمرین کند و در چهارچوب معین فعالیت داشته باشد. در اقلب موارد نه تنها از طریق آموزش مستقیم کودک چیزی نمی آموزد بلکه در برابر آموزش مستقیم از طرف مربی، والدین، خانواده و حتی مدرسه جبهه گیری هم می کند و در بهترین حالت فقط از ترس پدر و مادر به این نوع آموزش تن می دهند.
تمامی کارشناسان آموزش مستقیم را رد و آموزش غیر مستقیم را پیشنهاد میکنند
آموزش غیرمستقیم کودکان چیست ؟
درآموزش غیر مستقیم هدف، وسعت پیدا می کند ومفاهیم، متعدد و گوناگون می شوند. هر کودکی، هر چقدر که بخواهد و بتواند، کشف می کند و یاد می گیرد. محدوده ای برای او تعیین نمی شود. کودک در فعالیت ها، بیشر آزادی دارد.
آموزش برایش جنبه بازی و سرگرمی پیدا می کند. می تواند خود برنامه اش را تنظیم کند و پرسش های گوناگون در زمینه آنچه فهمیده و کشف کرده است مطرح کند. ارزشیابی از دانسته های او نیز غیر مستقیم انجام می شود. آنچه در گفت و گو، یا فعالیت های انفرادی و گروهی از او دیده می شود کافی است. امتحان و نمره ای در کار نیست. آموزش پیش از دبستان را در بیشتر کشورهای جهان، نوعی آموزش غیر مستقیم می دانند. حتی در بسیاری از کشورها کوشش دارند آموزش دبستانی را هم به طور کامل، یا دست کم قسمتی از آن، را غیر مستقیم کنند.
به طور کلی، آموزش غیر مستقیم با روحیه جستجو گر و کنجکاو و فعال کردن، سازگارتر است و کودک را به شوق و ذوق بیشتری برای اکتشاف یادگیری بر می انگیزد؛ با رشد ذهنی و بدنی او نیز مناسب تر است، با یاد گرفتن به معنای
واقعی نیز هماهنگی بیشتر دارد، چه تنها توانایی درک و علاقه مندی کودک سبب می شود که میزان یادگیری او گسترش یابد. لحظه ای را تصور کنید که گربه ای را برای مشاهده به کودکستان آورده اید؛ بی درنگ کودکان به دور گربه جمع می شوند. دست و پا و بدن او را لمس می کنند، و با سوالات زیر روبرو می شوند:
گربه چه می خورد؟
کجا می خوابد؟
چگونه از درخت بالا و پایین می رود؟
چرا می تواند از فاصله های زیاد به بالا بپرد؟
چرا همیشه با پا به زمین می افتد؟
چرا شب چشم هایش می درخشد؟
سبیل هایش برای چیست؟
از چه خوشش می آید؟
چرا وقتی که به پشتش دست می کشیم، خر خر می کند؟
چرا خودش را می لیسد؟
چرا زبانش زبر است؟
چگونه و در چه مواقعی بچه هایش را از جایشان بیرون می آورد؟
چگونه از خود و بچه هایش دفاع می کند؟
دشمنش کیست؟
چگونه بچه می زاید؟
بچه هایش چه شکلی هستند؟
چه می خورند؟
چطور موش شکار می کند؟
و ده ها سوال دیگر .
در آموزش غیر مستقیم، به همه این سوالات می توان جواب داد. برای این گونه آموزش می توان برنامه ی مشاهده و فعالیت تنظیم کرد و بچه ها را به تفکر و مشاهده دقیق تر واداشت. بدین ترتیب، به سادگی می توان دید که چگونه
آموزش غیر مستقیم با روحیه جستجوگر و کنجکاو و فعال کودک سازگارتر است، او را به شوق و ذوق بیشتری برای اکتشاف و یادگیری بر می انگیزد .
در آموزش غیر مستقیم مشاهده یک حیوان، فرصتی برای یادگیری وسیع تر، غنی تر و همه جانبه ایجاد می کند و از همان ابتدا ارتباط کودک را به طور کامل با محیط اطرافش برقرار می کند. همان گربه سبب می شود که کودک به حیوانات علاقه مند شود و به مشاهده و کشف چگونگی زندگی آنها بپردازد، و طرز رفتار با حیوانات را بیاموزد.
یکی از منابع خوب برای آموزش کودکان بصورت غیر مستقیم مجموعه های جذاب وآموزشی ساخته شده توسط کمپانی متخصص در این زمینه هستش که تمامی نکات بصورت کارشناسی شده در آن گنجاده شده است .
دیدن کارتون های طبقه بندی شده مناسب سن کودک یکی راه های بسیار مفید برای آموزش غیر مستقیم زبان و پرورش خلاقیت و رفتار های اجتماعی کودکان می باشد
باتشکر از
کارشناس مجموعه سرکار خانم زهره ابراهیمی
مشاور پرورش کودک دوزبانه